İnsan Sağlığı ve Çevresel Etkileşimler (kirliliğin halk sağlığı üzerindeki etkisi, PFAS'ın etkisi, mikroplastikler insan sağlığı, gıda zincirindeki kirleticilerin kaderi vb.)

İnsan sağlığı ve çevresel etkileşimler, modern dünyada giderek daha fazla önem kazanan bir araştırma alanıdır. Hızla artan çevresel kirleticiler, özellikle kalıcı kirleticiler, mikroplastikler ve PFAS gibi kimyasallar, insan sağlığı üzerinde ciddi tehditler oluşturmakta ve halk sağlığını tehdit eden potansiyel riskler taşımaktadır. Nanoplastiklerin tatlı su kaynaklarındaki yönetimi, boyutları ve biyolojik maddelerle etkileşimleri nedeniyle halk sağlığı açısından önemli bir gereklilik haline gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, kirliliğin yılda yaklaşık 7 milyon erken ölüme neden olduğunu belirtirken, mikroplastiklerin gıda zinciri aracılığıyla insanlara ulaşması, sağlığımız üzerindeki etkilerini daha da karmaşık hale getirmektedir.

Hacettepe Üniversitesi olarak, çevresel kirleticilerin insan sağlığı üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde incelemek için çeşitli araştırmalar yürütüyoruz. Ağır metaller, kalıcı organik kirleticileri, PFAS, mikroplastikler ve nanoplastiklerin farklı çevresel ortamlardaki düzeyleri, bozunma mekanizmaları, insan sağlığı üzerindeki etkileri ve gıda zincirindeki kirleticilerin akıbeti ile bunların biyolojik etkileri üzerine çalışmalar gerçekleştiriyoruz.

Ayrıca, endüstriyel atıkların kirlilik potansiyelinin belirlenmesi ve kirletici bileşenlere dayalı atık stabilizasyonu ve katılaştırma süreçleri üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Partiküler madde, sağlık için en önemli hava kirleticilerinden biridir; bu nedenle, parçacık sayısı ve iç ve dış ortamdaki düzeyleri, kimyasal bileşimin sağlık üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik araştırmalar yürütülmektedir. Hava kirleticilerinin solunum hastalıklarını tetiklediği bilinmektedir. Hava kirletici konsantrasyonları ve meteorolojik parametrelerin vektör-bazlı hastalıklarla ilişkisi ile bu hastalıkların yayılma hızı üzerindeki etkileri epidemiyolojik araştırmalarla incelenmiştir. Ayrıca, salgın dönemlerinde alınan önleyici tedbirlerin hava kirliliği üzerindeki etkileri bölgesel, ulusal ve küresel ölçekte değerlendirilmiştir. Bu çabalar, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'nın (SDG) 3. Amaç olan "Sağlık ve Kaliteli Yaşam" ve 12. Amaç olan "Sorumlu Tüketim ve Üretim" ile uyumlu olarak insan sağlığını koruma ve çevresel dengenin sağlanması hedeflerine katkı sağlamaktadır.